Dla wielu osób sól jest podstawowym składnikiem każdej potrawy, choć coraz częściej słyszy się, że w zdrowej diecie powinno być jak najmniej. Kiedy dieta niskosodowa jest rzeczywiście potrzebna, jakie są jej zalety i jak ją stosować w praktyce?
Sód w diecie – znaczenie dla organizmu, sód niedobór
Sól kuchenna to nie tylko podstawowa przyprawa dodająca smaku niemal każdej potrawy, ale najważniejsze źródło sodu – pierwiastka, który odgrywa ważną rolę w prawidłowym działaniu ludzkiego organizmu. Sód to jeden z najważniejszych elektrolitów płynów zewnątrzkomórkowych, który odpowiada z regulowanie ilości wody w organizmie oraz równowagi kwasowo-zasadowej. Wchodzi skład soku trzustkowego i jelitowego, wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, dzięki temu pierwiastkowi możliwe jest wchłanianie białek i glukozy. Bez sodu organizm przestaje prawidłowo działać, a jego niedobór może prowadzić do poważnych dolegliwości, takich jak ból głowy, utrata apetytu, problemy z pamięcią i koncentracją, drganie mięśni i suchość skóry i błon śluzowych. Niski poziom sodu może być związany z wieloma chorobami, np. marskością wątroby, chorobami nerek, niewydolnością tarczycy, serca, chorobą Adissona.
Dieta bez soli – kiedy jest potrzebna
Częściej zdarza się jednak, że sód występuje w organizmie w nadmiarze, co także jest bardzo niepożądanym stanem. W dzisiejszych czasach sól bogata w sód znajduje się w większości spożywanych na co dzień potraw, dlatego nie stosując zasad zdrowego odżywania łatwo o przedawkowanie soli. Według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienie, bezpieczne dzienne spożycie soli w diecie dorosłej osoby powinno wynosić 5 g, tymczasem Polacy każdego dnia zjadają 10-15 g tego składnika. Do czego może doprowadzić długotrwałe nadmierne spożycie soli? Najczęściej wymieniane schorzenia i dolegliwości to:
-nadciśnienie tętnicze
-kamica nerkowa
-zawał serca,
-udar mózgu,
-niewydolność nerek,
-osteoporoza.
Dieta niskosodowa – kto powinien stosować dietę niskosodową?
Jak w przypadku każdej diety, przed wprowadzeniem diety niskosodowej warto skonsultować się z lekarzem, jednak śmiało można powiedzieć, że o jej wprowadzeniu może pomyśleć każda osoba, która na co dzień lubi dosalać potrawy i żywi się produktami gotowymi. Zaleca się ją także chorym cierpiącym m.in. na nadciśnienie tętnicze, zaburzenia układu krążenia, marskość wątroby, problemy z nerkami oraz osobom mającym problemy z zatrzymywaniem wody w organizmie.
Dieta bez soli – jakie są jej zasady?
Aby prawidłowo, czyli korzystnie dla zdrowia, stosować dietę niskosodową, należy poznać jej zasady. Istnieje kilka wariantów tej diety. Dieta małosodowa nie wyklucza soli całkowicie, ma na celu obniżenie ilości spożywanej soli poniżej 3 g dziennie, poprzez duże ograniczenie spożywania soli kuchennej i produktów przetworzonych. Jest polecana przy nadciśnieniu oraz dla osób, które chcą przywrócić równowagę organizmu. Dieta ubogosodowa i ścisła to bardziej zaawansowane warianty diety bezsolnej, które są zalecane przez lekarza lub dietetyka w przypadku poważnego przekroczenia norm stężenia sodu we krwi.
Czym zastąpić sól?
Ograniczenie lub całkowite wykluczenie z diety soli wiąże się z tym, że trzeba nieco zmodyfikować swoje przyzwyczajenia żywieniowe. Nie trzeba jednak obawiać się, że jedzenie będzie bez smaku. Sól w diecie bezsolnej zastępuje się ziołami, które nie tylko dodają smaku, ale regulują trawienie i pozwalają uniknąć dolegliwości żołądkowych. Szczególnie warto stosować najbardziej aromatyczne zioła, które wyostrzą smak i będą nadawać się do każdej potrawy, takie jak: cząber, natka pietruszki, estragon, oregano, tymianek, lubczyk.
Sól a gotowa żywność
W praktyce dieta niskosodowa to nie tylko ograniczenie soli. Bardzo ważne jest zrezygnowanie z gotowej żywności, która zawiera duże ilości tego składnika. Szacuje się, że aż 75 proc. soli spożywanej przez współczesnego człowieka pochodzi z żywności przetworzonej! W przypadku diety ubogosodowej i ścisłej trzeba również uważać na produkty nieprzetworzone o wyższej zawartości sodu, np. marchewki, buraki, mleko, niektóre ryby. W tej diecie należy także zwracać uwagę na ilość sodu w wodzie mineralnej – nie powinna przekraczać 20 mg/l.
Dieta bezsolna – produkty zalecane
Kluczem doboru składników diety niskosodowej jest wybieranie produktów nieprzetworzonych i wcześniej niedosalanych. Powinna się opierać przede wszystkim na:
- świeżych owocach i warzywach – szczególnie bogatych w potas, magnez i wapń, które obniżają ciśnienie krwi,
- rybach, najlepiej tłustych, z dużą zawartością kwasów omega-3, jak makrela, łosoś, tuńczyk, śledź,
- chudych mięsach,
- chudym nabiale, np. maślanka, kefir, jogurt,
- produktach pełnoziarnistych (kasze, ryż makaron, pieczywo, płatki zbożowe), zawierających dużo błonnika, ułatwiającego wydalanie toksyn z organizmu,
- olejach roślinnych.
Dla osób stosujących dietę niskosodową ze względu na choroby serca i układu krążenia, szczególnie godne polecenia są składniki, takie jak:
- oliwki, które zawierają tłuszcz, zapobiegający rozwojowi schorzeń układu sercowo-naczyniowego oraz obniżający poziom tzw. złego cholesterolu,
- ryby, np. łosoś, w którym znajdują się kwasy EPA i DHA – o bardzo korzystnym działaniu dla całego organizmu, m.in., układu krążenia
- orzechy – źródło witaminy E i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych,
- imbir – wyrazisty w smaku, pobudzający metabolizm i zapobiegający otyłości,
- produkty razowe, dostarczające organizmowi błonnika pokarmowego, witamin z grupy B (tiaminy, niacyny, kwasu foliowego), składników mineralnych (magnezu, cynku, żelaza).
Dieta niskosodowa – czego nie należy spożywać
Istnieje także lista produktów których na diecie bez soli trzeba zdecydowanie unikać. Wśród nich znajdują się wspomniane już wielokrotnie produkty gotowe, np. dania (sosy, zupy) w proszku, kostki rosołowe i gotowe mieszanki przypraw, słone przekąski: czipsy, orzeszki, chrupki itp. Dużo soli znajduje się także w białym pieczywie pszennym, które należy zdecydowanie wyeliminować. Jeśli chodzi o wędliny i mięsa, osoby na diecie niskosodowej muszą wystrzegać się suchych kiełbas, mięsa i ryb w konserwach lub peklowanych oraz wędzonych, a także żółtych serów i warzyw konserwowych, kiszonek. Na koniec warto dodać, że sól jest składnikiem wielu konserwantów i dodatków do żywności, które występują w zdecydowanej większości produktów spożywczych kupowanych w sklepach, są to m.in.: glutaminian sodu, azotyn sodu, benzoesan sodu, cytrynian sodu wodorowęglan sodu.
Potrawy bez soli – przepisy
Jedzenie bez dodatku soli może być naprawdę smaczne. Cały sekret tkwi w odpowiednim doborze składników i przypraw, takich jak wspomniane już wcześniej zioła. Na początek w komponowaniu jadłospisu bez soli warto posiłkować się gotowymi przepisami, aby przekonać się, że nieposolone potrawy mogą smakować intensywnie i różnorodnie.
Wiele przepisów na potrawy bez soli, a także mnóstwo cennych informacji o diecie niskosodowej można znaleźć tutaj: http://www.wyrzucsolniczke.pl/gotuj-bez-soli