Zdarza się, że z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy, osoby zatrudnione są zobowiązane do świadczenia pracy po godzinach. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna, choć należy pamiętać, że wówczas pracownik ma prawo do dodatków do wynagrodzenia podstawowego.
Czym jest praca w godzinach nadliczbowych? Za taką, zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu pracy uznaje się pracę wykonywaną „ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także pracę wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy”.
Praca w godzinach nadliczbowych nie jest zawsze dopuszczalna. Ustawodawca uznaje, że jej wykonywanie jest dopuszczalne tylko w dwóch przypadkach:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- szczególnych potrzeb pracodawcy.
Najczęściej pracodawcy uzasadniają konieczność świadczenia pracy przez swoich podwładnych w godzinach nadliczbowych swoimi szczególnymi potrzebami. Taką może być np. konieczność wykonania zlecenia w określonym terminie lub dostarczenia zwiększonej ilości materiałów niezbędnych do produkcji, które mają krótki termin przydatności.
Czy Twój pracodawca zleca pracę w godzinach nadliczbowych? Nadgodziny a przepisy. Więcej w artykule: http://www.praca-chrzanow.info/porady-dla-pracownikow/376/nadgodziny-a-przepisy.
Jak to wygląda w praktyce?
O pracy nadliczbowej można mówić w odniesieniu do wszystkich systemów czasu pracy, które zostały uregulowane przez pracodawcę w Kodeksie pracy. W przypadku pracowników zatrudnionych w podstawowym systemie czasy pracy, o nadgodzinach mówi się wówczas, gdy wykonują oni pracę ponad 8 godzin na dobę i ponad 40 godzin przeciętnie w pięciodniowym tygodniu.
Inaczej sytuacja będzie wyglądała w odniesieniu do pracownika świadczącego pracę np. w równoważnym systemie czasu pracy. Jak wiadomo, w takim dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12, 16 lub 24 godzin. W takiej sytuacji o godzinach nadliczbowych będzie mowa wówczas, gdy pracownik będzie wykonywał polecenia służbowe ponad 8 godzin na dobę, ale tylko w tych dniach, w których miał – zgodnie z grafikiem – pracować 8 godzin. (Patrz artykuł: Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych).
Roczny limit
Przy omawianiu zagadnienia pracy w godzinach nadliczbowych nie należy zapomnieć o tym, że ustawodawca określił górną granicę godzin, jakie może przepracować pracownik w ciągu roku. Jeżeli pracodawca powołuje się na swoje szczególne potrzeby, liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin w roku kalendarzowym dla poszczególnych pracowników.
Jeżeli osoby zatrudnione świadczą pracę na stanowiskach pracy, na których występuje np. przekroczenie najwyższych dopuszczalnych stężeń, nie mogą oni wykonywać pracy w nadgodzinach. W takim przypadku mogą pracować wyłącznie zgodnie z grafikiem.
Jak obliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe? (czytaj: normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe).
Należy się dodatek
Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownicy mają prawo do dodatkowego wynagrodzenia. Dodatek uzależniony jest m.in. od tego, w jaki dni zatrudniony świadczył pracę ponad normę. Jeżeli pracownik wykonywał polecenia służbowe w godzinach nadliczbowych:
- w nocy, w niedziele i święta niebędące dla niego dniami pracy,
- przypadających w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto,
- będących przekroczeniem średnio tygodniowej normy czasu pracy
należy mu się dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia. Świadcząc pracę w nadgodzinach w innych dniach niż te, które zostały wyżej wymienione, zatrudniony może liczyć na dodatek do pensji w wysokości 50% wynagrodzenia.
Pracodawca może uwolnić się od konieczności wypłacenia pracownikowi dodatku do wynagrodzenia poprzez udzielenie mu czasu wolnego od pracy w innym dniu, w którym – według grafiku – musiałby on stawić się do pracy.
Artykuł napisany przy współpracy z portalem praca-chrzanow.info